17. Asır Ortalarında Osmanlı Üzerinden İran`a Seyahat

17. Asrın Marco Polo`su sayılan meşhur Fransız seyyahı Jean-BabtisteTavernier (1605-1689), Şark ülkelerine yaptığı seyahatlerde gördüklerini, edindiği bilgi ve intibaları yazdırmak suretiyle, kitap haline getirmiş; büyük bir alaka gören eseri Lessixvoyages de J. S. Tavernier en Turquie, en Perse et auxIndes 1977`den itibaren birkaç defa basılmış; ünlü mütefekkir Montesquieu, İran Mektuplarını yazarken bu eserden faydalanmıştır.

İstanbul`a gelmiş; ancak refakat ettiği zevatın Kudüs yolculuğuna katılmayıp, İran`a gitmek üzere, Osmanlı başşehrinde on bir ay müsait bir kervanın hareketini beklemiş; bu arada, şehri gezmiş; abideleri görmüş, Topkapı Sarayı Haremi hakkında biri Fransız diğeri İtalyan olan iki saray hizmetkarından edindiği bilgilerle Nouvelleraliton de l`interieurduSeraildu Grand Seigneur (Paris, 1675) adlı eserini vücuda getirmiştir.

Tavernier`nin 1632`de yaptığı ilk İran seyahatinde Bolu Amasya-Erzurum-Erivan yolunu takip ettiği, İran`da yün, kumaş ve mücevherat ticaretiyle büyük bir servet kazandığı ve bir ara Fransa`ya döndüğü bilinmektedir. 1638`de icra ettiği ikinci seyahatinde ise, Marsilya`dan deniz yolu ile İskenderun`a gelmiş, müteakiben Antakya-Halep üzerinden çöl yolunu tutup Fırat`ı takiben Necef ve Basra`ya ulaşmış, oradan bir sandalla Bendr-i Rîg`e geçip Kazerün-Şiraz yolu ile İsfahan`a varmıştır.