Ceza Muhakemesi Hukukunda Asgari Sanık Hakları

Sanık ceza muhakemesinin en önemli süjesidir zira söz konusu muhakemenin varlık sebebidir. Ceza muhakemesinin tamamı, onun suçlu mu yoksa suçsuz mu olduğunu belirleyebilmek için yapılmaktadır. Öte yandan ceza muhakemesinde diğer süjelerin tamamı değişebildiği halde sanık değişemez, değişmesi demek o ceza muhakemesinin sona ermesi demektir.

Sanıklık statüsü, sanığa hepsi savunma hakkıyla bağlantılı olan bazı haklar vermekte ve aynı zamanda da birtakım ödevler yüklemektedir. Adil yargılanma hakkı, müdafi yardımına başvurabilme hakkı, savunmasını hazırlamak için gerekli zamana ve kolaylıklara sahip olma hakkı, soruşturma ve kovuşturma dosyasını inceleyebilme hakkı başta olmak üzere söz konusu haklar; AİHS, Anayasa, Ceza Muhakemesi Kanunu ve ilgili diğer mevzuatta yer almaktadır.

Bu haklar AİHS`in 6/3. maddesinde "asgari sanık haklan" olarak ortaya konsa da 6. maddenin tamamı sanık haklarını düzenlemektedir. Sözleşme`nin 6/1. maddesi genel prensibi ortaya koymakta, 6/2 ve 6/3 ise onun özel hallerini oluşturmaktadır. Bir diğer söyleyişle; birbiri içerisine geçmiş durumda olan, adeta bir zincirin halkalarını oluşturan ve halkaların birisi dahi koptuğunda zincirin tamamının zarar göreceği bu hakların tamamı sanığın savunma hakkını oluşturmaktadır.

Bu düşünce ile kitapta, insan hakları kavramından hukuk devleti kavramına; hukuk devleti kavramından da adil yargılanma hakkı kavramına erişilmek suretiyle öncelikle 6. maddenin 1. ve 2. fıkralarındaki haklar ana hatlarıyla incelenmiş sonrasında da Avrupa insan Hakları Sözleşmesi`nin 3. fıkrasında sıralanan haklar Sözleşme ve özellikle de Ceza Muhakemesi Kanunu düzenlemesi dahilinde ayrıntılı olarak irdelenmiştir.

Çalışmamızın hukuk camiasına faydalı olması ve konuyla ilgilenenlere yol göstermesi dileğiyle...