İslam Aile Hukuku Bağlamında İbn Kayyim El-Cezviyye`nin Görüşleri

Bu çalışmada, İbn Kayyim el-Cevziyye’nin İslam aile hukuku alanındaki görüşleri tespit ve tahlil edilmiştir. Üç ana başlıktan oluşan çalışmanın ilk bölümünde onun hayatı ve ilmî kişiliği tanıtılmıştır. İkinci bölümde görüşleri diğer âlimlerle mukayeseli bir şekilde değerlendirilmiştir. Bu çerçevede nişanlanma, evlilik, akdin rükûnları şartları ve bunların fıkhî sonuçları izah edilmiştir. Evlilik cihetinden bakıldığı takdirde İbn Kayyim, nikâh akdinin gerçekleşmesinde kolaylaştırıcı bir anlayış benimsemiştir. Onun îcâb ve kabûl için kullanılacak Arapça nikâh ve tezvîc kavramları yanında diğer dillerdeki lafızların da geçerli olduğunu söylemesi bunun açık bir tezahürüdür.Üçüncü bölümde boşama ve onunla doğrudan ilişkili konular incelenmiştir. Onun bu bağlamda çerçeveyi oldukça daraltarak talâkın gerçekleşmesine sebebiyet veren nedenleri azalttığı tespit edilmiştir. Bid î talâkın geçersiz, üç talâkın ise bir boşama şeklinde geçerli olacağını ifade etmesi; sarhoş ve zor altında olan şahsıntalâkını boşama niyeti bulunmadığı için muteber görmemesi bu anlayışının bir yansımasıdır. İbn Kayyim, yer yer Ahmed b. Hanbel ve İbn Teymiyye’ye muhalefet etmiş olsa da çoğunlukla onlara muvafık kalmıştır. Onun, toplumun sorunlarına başarılı çözüm önerileri getirmesi fetvalarının hüsnü kabul görmesinde etkili olmuştur. Bunda engin ilmî, diyalektik ve objektif metodu ve ictihad ameliyesini etkin bir şekilde işletmesinin rolü büyüktür. Böylece hayattayken yaygınlık kazanan şöhreti giderek artmıştır. Nihayet görüşleri yakın ve muasır dönem âlimler için referans olmuştur.