Konut ve Çatılı İşyeri Kiralarında Kiracının Özen Borcu

Türk Borçlar Kanunu m. 316 hükmünde düzenlenen özen borcu, kiracının kiralananı kullanma hakkının sınırlarını belirlemeyi amaçlamaktadır. Kiracı, kiralananı kullanırken sözleşmede ve Kanunda yer alan sınırlamalara uygun davranmakla yükümlüdür. Kiracının özenle kullanma kapsamında kiralanana zarar vermeme ve koruma yükümlülükleri bulunmaktadır. Kiracının kullanma hakkı sebebiyle sosyal temasta bulunduğu kişilere saygı gösterme yükümlülüğü de özen borcunun bir görünümü olarak Kanunda yer almaktadır. Bununla birlikte, TBK m. 316 hükmünün uygulama alanı konusunda belirsizlik söz konusudur.

Çalışmada, öğreti ve yargı uygulaması çerçevesinde bu hükmün uygulama alanı ortaya koyulmuştur. Ayrıca, kiracının kullanma hakkıyla bağlantılı olarak Kanunda düzenlenen diğer borçlarla ilişkisi açıklanmıştır. TBK m. 316 hükmü, kiraya verene sözleşmeyi olağanüstü feshetme imkânı sunmaktadır. Sözleşmenin feshedilmesi ise bazı şartların oluşmasına bağlı kılınmıştır. Bu şartların ele alınması da çalışmanın temel konularından birisidir. Kiracının özen borcuna aykırı davranmasının tek sonucu fesih değildir. Bunun yanında yine belirli şartlar çerçevesinde kiracıya karşı tazminat ve eski hale getirme taleplerinin ileri sürülmesi mümkündür. Kiraya verenin özen borcuna aykırılık bakımından kiracıya karşı ileri sürebileceği bu imkanlar da çalışmada ayrıntılı olarak incelenmiştir.