Meslek Folkloru Bağlamında Adana`da Balıkçılık

Adana’daki balıkçıların meslek folkloru bağlamında değerlendirilmesi ise bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Adana’da bu mesleği icra eden balıkçılarla ilgili herhangi bir çalışmanın yapılmamış olması konunun seçilmesinde etkili olmuştur. Ayrıca Türkiye’de yapılan çalışmalara bakıldığında balıkçıların meslek folkloruna yönelik çalışmaların azlığı dikkati çekmektedir. Bu çalışma ile Adana’daki balıkçıların mesleklerine özgü folklorik birikimlerinin genel bir izleğinin ortaya konması amaçlanmıştır. Çalışma sahası Adana’nın Karataş ve Yumurtalık ilçeleriyle sınırlandırılmıştır. Bu ilçelerde gerçekleştirilen deniz balıkçılığı faaliyetleri çalışma kapsamında esas alınmıştır. Kitabın derleme çalışmaları 2022-2024 yılları arasında tamamlanmıştır.

Çalışma toplam dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde öncelikle meslek folkloru kavramı ele alınmıştır. Meslek folklorunun tanımı, içeriği ve meslek folkloruna araştırmacıların yaklaşımları değerlendirilmiştir. Daha sonra Türkiye’de meslek folkloruyla ilgili yapılan çalışmalara yer verilmiştir. Çalışma sahasını oluşturan Adana’nın coğrafi, tarihi yapısıyla balıkçı bölgelerinin sosyo-kültürel özellikleri birinci bölümde yer alan diğer başlıklar olmuştur.

Çalışmanın ikinci bölümü Adana’daki balıkçıların yaş ve cinsiyet özelliklerini, eğitim durumlarını, yetişme ortamlarını, karşılaştıkları mesleki zorlukları içermektedir. Söz konusu başlıklar meslek temsilcilerinin yetişme süreçlerinin ve mesleki birikimlerinin daha iyi anlaşılmasına yöneliktir. Ayrıca Adana’daki balıkçıların kendi

meslekleriyle ilgili görüş ve düşünceleri bu bölümde incelenmiştir. Balıkçıların mesleklerine ait jargon kullanımı oluşturmaktadır. ikinci bölümün son başlığını Üçüncü bölüm, Adana’daki balıkçıların avlanma öncesi, sırası ve sonrasında gerçekleştirdikleri uygulamaları içermektedir. Buna göre ava çıkmadan yapılan hazırlıklar x avlanma öncesini oluşturmaktadır. Avlanmada kullanılan av aletleri, avlanma yöntemleri, avlak yerlerin belirlenme yöntemleri ile avlanma süresi gibi uygulamalar avlanma sırasını meydana getirmektedir. Avlanan ürünlerin pazarlanma süreci ise av sonrasına bağlı bir başlıktır.

Çalışmanın dördüncü bölümünü Adana balıkçılığının folklorik unsurları oluşturmaktadır. Adana balıkçılığındaki halk inançları, halk hekimliği, halk meteorolojisi ve halk mutfağı uygulamaları bu bölümde incelenmiştir. Kaynak kişilerin verdikleri bilgiler ışığında halk bilgisi ürünleri yorumlanmış ve mesleğin temsilcilerinin tecrübe sonucu bu bilgilere ulaştıkları anlaşılmıştır. Bu bölümde ayrıca halk edebiyatı ürünleri yer almıştır. Buna göre efsane, türkü, fıkra, memorat, atasözü, deyim örneklerine yer verilmiştir.