Mu`tezile`nin Biyografik Tarihi

Tabakat geleneği oluşturma ve bu sayede geçmiş nesil kuşakların önemli simalarını gelecek kuşaklara tanıtma İslam`a ait bir uygulamadır. Çünkü tabakat kitapları, bir neslin veya özelde bir ekolün fikri ve şahsi kimliğine işaret eden en somut belgelerdir. Bu yapısıyla tabakat oluşturma, esasında geçmiş ile geleceğin buluşturulması ve geçmiş tecrübelerin geleceğe aktarılmasıdır. Bugünün sorunlarının, geçmişin fikri ve olguya dayalı tecrübelerinden ders alarak bir bakıma çözülmesidir.

İşte tabakat türü bir eser olan el-Munye ve`l-Emel de, sayılan bütün bu konseptin, yüzyıllar içerisinde nasıl vücut bulduğunun bir anlamda kanıtlarını sunmaktadır. Şu halde Mu`tezile, iki farklı sınıflandırma ile tarihsel kimliğini ortaya koymaktadır. İlki, Basra ve Bağdat olmak üzere farklı iki ekole ayrılması; diğeri de Kadi`nin on, Hakim`in de iki tane daha eklemesiyle oluşan tabaka taksimidir. Tabaka taksimi ise zamansal bir dizgi ve tarihi bir sistematik içerisinde isim ve hayat üzerine kurulu bir kaynakça ve belge niteliğindedir.