Sultan 1. Mesud Devri Gazneliler Tarihi 1030-1041

ürkler, tarihin erken dönemlerinden itibaren dünya üzerinde yaşadıkları bölgelerde birbirini takip eden güçlü devletler kurdular. Tarihteki ilk Türk devletinden günümüze kadar Türk tarihi bütünlük ve süreklilik göstermektedir. Tarihî süreç içerisinde arka arkaya kurulmuş olan halef selef bütün Türk devletlerinin siyasi, içtimai ve kültürel açıdan önemli ölçüde farklılık göstermediği görülmektedir. Bu bağlamda, Türk devletlerine bakıldığında devleti hanedanlar temsil eder ve hanedanlar değiştikçe devletin adı da değişir. Dolayısıyla, esasen hepsi aynı devlettir. Türklerin genetiğinde olan bağımsız yaşama ve devlet kurma geleneği, İslamiyetin kabulünden sonra da farklı coğrafyalarda kendini göstermiştir. İslamiyetin kabulüyle birlikte kurulan ilk Müslüman-Türk devletlerinden biri de Horasan, Afganistan ve Kuzey Hindistan’da hüküm süren Gazneliler’dir. Devletin kurulduğu ve faaliyet gösterdiği coğrafya, ilk zamanlardan Gazneliler Devleti’nin kuruluşuna kadar Türk tarihi, kültürü ve medeniyetinin ayrılmaz bir parçası olmuştur. Adını, başkentleri Gazne’den alan bu şehirde kurulan devletin ilk idarecileri, seçimle yönetime geldi. Alptegin’in köle pazarında başlayıp Gazne tahtında son bulan yükselişiyle devletin temelleri atıldı. Daha sonra Sebüktegin ile birlikte Gazneliler Devleti’nin yıldızı ve saltanat güneşiparlamaya başladı. Nitekim Gazneliler, Sebüktegin’in Gazne’de mutlak hâkimiyetini tesis edip ordunun ve devlet erkânının desteğini arkasına almasından sonra elverişli konumu nedeniyle Hindistan’a doğru hâkimiyet sahasını genişletti. Sebüktegin’in vefat etmesinden sonra tahta geçen oğlu Sultan Mahmûd zamanında da benzer siyaset takip edildi. Gazneliler’in yükselişi ve fetihleri, Sultan Mahmûd döneminde de devam ederken devlet en ihtişamlı dönemini yaşadı. Türk-İslam dünyasının müstesna devlet adamlarından olan ve ömrünü savaş meydanlarında gaza ile geçiren Sultan Mahmûd, vefat ettiği zaman babası Sebüktegin’den teslim aldığı devleti batıda Azerbaycan topraklarından doğuda Hindistan’ın yukarı Ganj vadisine; kuzeyde Harezm’den güneyde Hind Okyanusu sahillerinekadar uzanan çok geniş bir sahaya hükmediyordu. Ancak kısa süreli bir mücadeleden sonra büyük beklenti ve teveccüh ile tahta çıkan oğlu Sultan

Kitap Tanıtım BülteniFENOMEN YAYINCILIK KİTAP TANITIM FORMUwww.fenomenyayincilik.comMesûd, neredeyse bütün beklentileri boşa çıkartarak ve on yıl geçmeden Gazneliler Devleti’ni sıradan, küçük bir devlet hâline getirdi. Sultan Mesûd’un babası gibi parlak bir idareci olmaması, kritik siyasi ve askerî hatalar yapması, başta vezirolmak üzere devlet erkânını dinlememesi, Horasan ve Mâverâünnehir’de yaşanan yeni gelişmeleri iyi analiz edememesinden dolayı bölgede Selçuklular, Gaznelilerin karşısına rakip olarak çıktı. İlk başlarda Sultan Mesûd ve bazı çevreler tarafından fazla dikkate alınmayıp çoban olarak nitelendirilen Selçuklular, uzayan mücadelelerin sonucunda bölgede yeni bir siyasi güç olarak yerini aldı. Gazneliler ve Selçuklular arasındaki mücadeleler, Dandanakan’la devam etti ve iki Türk Devleti arasındaki savaşta talih Selçuklular’a güldü. Dandanakan Savaşı’nda alınan yenilgiyle birlikte Gazneliler, parlak günlerinden uzaklaşırken Sultan Mesûd ise Hindistan’a gitmek için yola çıktıktan sonra Sind Nehri’ni aştıktan sonra hazinesini ele geçirmek isteyen gulâmlar tarafından öldürüldü. Sultan Mesûd’un vefatından sonra devlet, kötü gidişe rağmen Sultan Mahmûd’un tesis ettiği sağlam sistem sayesinde bir süre daha varlığını devam ettirdikten sonra Gûrlular tarafından yıkıldı. Gazneliler’in Türk-İslam tarihindeki en önemli rollerinden biri, Kuzey Hindistan’ı fethederek İslamiyet’in bu bölgede yayılması ve yıllar sonra Pakistan Devleti’nin kurulmasına vesile olmasıdır. Günümüzde Afganistan, Pakistan, Hindistan ve Bangladeş gibi ülkelerin bulunduğu topraklarda yaşayan müslüman nüfusu, dünyadaki toplam müslüman nüfusun üçte birini oluşturduğu dikkate alındığı zaman, Gazneliler’in Türk tarihindeki ve bu coğrafyadaki etkisi daha iyi anlaşılacaktır. Türk-İslam tarihinde böylesine özel bir yere sahip olan Gazneliler Devleti tarihi üzerine dünyanın farklı yerlerinde pek çok bilimsel araştırma yapılmıştır. Ancak ülkemizde Gazneliler hakkında yeteri kadar çalışma bulunmamaktadır. Konuyla ilgili fazla çalışmanın olmaması göz önüne alınarak hazırlanan “Sultan I. Mesûd Devri Gazneliler Tarihi (1030-1041)” isimli bu eser, dönemin ana kaynaklarına ve mevcut araştırma eserlere dayanarak Gazneliler hakkında teferruatlı bilgi vermektedir.