Z Raporu Dergisi Sayı: 60 - Mayıs 2024

ORTA DOĞU’DA YENİ PERDE
Ekonomi dergisi Z Raporu, bu ay kapak dosyasında Orta Doğu’da İran-İsrail gerilimini ele alı-yor. İran’ın İsrail’in konsolosluk saldırısı sonrası dronlar ve füzelerle gerçekleştirdiği saldırının siyasi ve ekonomik etkilerini ele alan dosyada, bölgedeki dengelerin ne şekilde değişeceği değer-lendiriliyor. 
1 Nisan günü İsrail savaş uçaklarının Şam’da İran büyükelçilik yerleşkesini hedef alan saldırısı, 34 yıldır bölgede itinayla kurulan denklemi değiştirdi. İran’ın 320füze ve dron ile giriştiği caydırıcılık gösterisiyle İsrail’i doğrudan hedef alması jeopolitik hesapların yeniden ele alınmasına sebep ola-cak. ABD’nin hala caydırıcı askeri güç kullanma inisiyatifine sahip bölge dışı tek aktör olması ve Çin’in “gönülsüz güç” konumu, bölge ülkelerinin yeniden Washington’ın kapısını çalmasına sebep olabilir. İran ise Çin ve Rusya ile ittifakını derinleştirmek isteyecektir. Artan belirsizlik ve gerilim bir silahlanma yarışını da getirebilir.
TİCARETİN YENİ ROTASI: KALKINMA YOLU 
Türkiye’nin öncülüğünde Irak, BAE ve Katar Kalkınma Yolu için Dörtlü Mutabakat Zaptı imzala-dı. Kalkınma Yolu Projesi’yle birlikte Irak’taki Fav Limanı’ndan Londra’ya kara ve demiryolu ile Avrupa’nın her ülkesine Türkiye’den kesintisiz ulaşım sağlanabilecek. Türkiye’yi ticarette hub hali-ne getiren projenin aynı zamanda Türkiye’nin ihracatına da olumlu yansıması bekleniyor. Zira Kal-kınma Yolu’nu en yakın çevreleyen ülkelerin toplam ithalat miktarı 1,6 trilyon dolar. Türkiye’nin şu anda yüzde 2,2 olan bu ülkelerdeki pazar payını artırması bekleniyor. 
EKONOMİLERDE GÜMÜŞ TSUNAMİ ETKİSİ
Dünya genelinde nüfusların yaş yapısı çarpıcı bir biçimde değişiyor. 2018 yılında dünya çapında 64 yaş Üstü insan sayısı, 5 yaş altı çocuk sayısını geçti. Tarihte ilk kez böyle bir durum yaşanırken, dünyanın dört bir yanındaki ülkeler, genç nüfustan giderek yaşlanan nüfusa doğru önemli bir de-mografik geçiş sürecinden geçiyor. Ekonomik açıdan bakıldığında nüfusların yaşlanması, ülkelerde çok farklı zorluklara yol açıyor. Dünya nüfusunun yaşlanması, önümüzdeki on yıl zarfında iklim değişikliği dışında ekonomiyi değiştirecek, en büyük güçler arasında öne çıkıyor. Tüm dünyada nüfusun yavaşlaması küresel ekonomi için “gümüş tsunami” olarak adlandırılıyor.
KARANLIKTA ÜRETİME HAZIR MISINIZ? İNSANSIZ FABRİKA DÖNEMİ 
Karanlık fabrika bilim dünyasının uzun zamandır kullandığı bir kavram. Üretimin doğrudan insan müdahalesi olmaksızın gerçekleştirildiği, tamamen otomatikleştirilmiş bir endüstriyel üretim sahası-nı ifade eden karanlık fabrikalarda tüm üretim robotlar sayesinde gerçekleşiyor. 7/24/365 çalışma sistemini ifade eden karanlık fabrikalar sayesinde, gelecekte 85 milyon mesleğin yok olması ve 97 milyon yeni mesleğin de ortaya çıkması bekleniyor. 10 yıl içerisinde birçok ülkede kullanılması bek-lenen bu sistem, mavi ve beyaz yakada ise endişe oluşturuyor.
PORTFÖYLER ROBO DANIŞMANA EMANET
Finansal varlık yönetiminde, yapay zekâya sahip robotik fon yönetimi ve danışmanlık hizmetleri artık daha fazla öne çıkıyor. Yapılan araştırmalar da iyi kurgulanmış robotlarca yönetilen fonların yüksek getirilere ulaşmaya başladığını gösteriyor. Ancak, birçok fon yönetimi şirketi yapay zekâyı kullanmayı planlarken, onun tüm yatırım sürecini devralmaya hazır olduğunu düşünmüyor. Geliş-meler gösteriyor ki yapay zekâ dünyayı alt üst edebilir ancak konu fon yönetimine geldiğinde deği-şiklikler devrimsel değil, kademeli olacak. 
EKONOMİYİ DAHA İYİ OKUMAK İÇİN 
Z Raporu’nda bu ay ‘Tarihin en büyük enflasyon krizleri’ ile en yüksek hiperenflasyon deneyimi yaşayan ülkelerin mücadele yöntemleri ve uçan arabaları konu alan dosyanın yanı sıra‘Bir Ülke’ köşesinde ‘Normalleşme’ sürecinde fırsatların arttığı Mısır’a yer veriliyor. Mayıs sayısında her za-man olduğu gibi Albayrak Grubu Kurumsal İletişim Koordinatörü Esad Sivri’nin‘İletişim Salgını: FOMO’ incelemesi ve Vergi Rehberi’nde Yapay zekânın vergi dünyasını nasıl etkileyeceği konusu da bulunuyor. 
Z RAPORU YAZARLARI EKONOMİK VE SİYASİ GELİŞMELERİ YORUMLUYOR
Z Raporu’nun yazar kadrosu da ekonomi gündemine dair görüşlerini Z Raporu okuyucuları için kaleme almayı sürdürüyor. Semra Karabaş, Ali Saydam, İbrahim Acar, Doç. Dr. Levent Yılmaz, Prof. Dr. Kadir Tuna, Dr. Mehmet Akif Soysal ve Prof. Dr. Metin Toprak gündemdeki son geliş-meleri değerlendirirken; Mustafa Özel, İz Bırakanlar köşesinde‘Modern işletmede zanaat ruhu’ konusunu ele alıyor. Analist Cüneyt Paksoy da her ay olduğu gibi piyasadaki son gelişmeleri yo-rumluyor.